O luns 24 de marzo cumpríronse 23 anos do asasinato de Monseñor Óscar Romero en El Salvador. A súa morte, coa que os poderes económicos e políticos intentaron inutilmente acalar a súa voz de denuncia da inxustiza, cobra hoxe actualidade neste tempo de guerra no que o goberno Bush e mailos seus aliados fixeron oídos xordos ante o clamor da marea humana que en tódolos lugares do mundo se manifestou e segue a se manifestar en contra da guerra e a favor da paz. Un día antes de ser asasinado Romero predicaba con estas palabras:
“Ante unha orde de matar que dea un home, debe prevalecer a lei de Deus que di: non matar. Ningún soldado está obrigado a obedecer unha orden contra a lei de Deus... En nome pois de Deus, e en nome deste sufrido pobo e dos seus lamentos que suben ata o ceo cada día máis tumultuosos, suplícolles, rógolles, ordénolles en nome de Deus: ¡cese a represión! ”
Coma el, recollendo o seu testemuño vivo de opción polos máis febles e de compromiso e loita pola paz e a xustiza, nós nos facemos eco nas nosas páxinas dos millóns de persoas que dende tódolos lugares do mundo expresan o seu absoluto rechazo á nova guerra contra o pobo iraquí, denunciando os verdadeiros intereses que se esconden tras este novo e sanguiñento capítulo da pretendida “loita contra o eixo do mal”.
Leonardo Boff: “Bush, ¿qué fixeches dos teus irmáns?”
E, de súpeto, o Cristo do Corcovado estremeceuse e cobrou vida. O que era cimento e pedra fíxose corpo e sangue. Levantando os ollos, viu multitudes que encían rúas e prazas do mundo enteiro, levando bandeiras brancas e clamando: queremos paz, nunca máis a guerra. Entón, conmovido de tenrura, abriu a boca e dixo:
«Benaventurados todos vós, constructores da paz, porque seredes chamados fillos do Altísimo e amigos da Terra. Benditos vós, porque conservastes a memoria do arco iris, a alianza que selei con toda a vida e para sempre».
E mirando máis lonxe, viu cidades milenarias destruidas, monumentos da cultura humana reducidos a pó, corpos destrozados, nenos calcinados polo lume, mulleres mutiladas pola metralla das bombas, e sangue, moita sangue polas paredes fumegantes. E enchido de ira sagrada, con voz cortante, falou e dixo:
«Ai de vós, señores da guerra, inimigos da vida e da natureza, e asasinos dos meus irmáns e irmás do Islam. Raza de víboras velenosas, ¿por qué non escoitastes o clamor da Humanidade suplicando diálogo, negociación e paz? Blasfemos, usastes o nome do Dios da vida para quitar a vida ós outros. Hipócritas, desprezastes as leis que vós mesmos creastes para conter a vontade de agredir e de matar. ¿Por qué desprezastes as normas internacionais que salvagardan a xustiza mínima e a máis elemental humanidade? ¿Por qué con sacos de vil diñeiro fixestes todo o posible para comprar conciencias e conquerir con extorsión a licencia para atacar e matar? Cobardes, escollistes un país sitiado, humillado e extenuado para mostrar a capacidade de devastación que conqueristes, como nunca antes foi vista sobre a faz da Terra.
Ai de vós, terroristas do medo, que co pretexto de desarmar a un tirano que vós mesmos armastes con armas de destrucción masiva, mentistes ó pobo, alegando un perigo inminente de ataque. Contra o máis mínimo sentido do dereito, adelantástevos cunha guerra desproporcionada. Máis aínda que o petróleo, o que querdes é destruir a quen non se someta ós vosos intereses, extendidos agora a todo o Planeta.
Maldita a «guerra preventiva» que os trouxo o medo preventivo. ¿No vedes que fixestes ó voso pobo refén do medo, do medo a montar nun avión, medo a recibir cartas, medo ós árabes, medo ós musulmáns, medo a vós mesmos? Malditas as bombas intelixentes. Máis maldita aínda a «nai de todas as bombas», cun poder destructivo que só queda un paso detrás das armas nucleares. Ai das intelixencias que excogitaron esa máquina de morte contra todas as formas de vida… Abristes as portas do inferno e soltastes os demos do terror e as masacres. ¿Qué fixestes dos vosos irmáns? ¿Qué fixestes?
Pai Santo: volve a túa mirada cara os humanos, os meus irmáns e irmás máis pequenos. Dálles o coidado duns para cos otros, a fin de que naza a paz verdadeira. Que estean celosos polo ben da súa Casa Común, a Terra, que enxuguen mutuamente as súas bágoas, que se estreiten as máns, que se besen no rostro, que senten á mesa e sintan a xenerosidade do alimento suficiente para todos. E que rían e canten e amen e veneren, baixo o mesmo arco iris da gracia divina que se extende sobre todos, expresión do teu Reino –teu e noso- de benevolencia e Paz».
"EN NOME DE DEUS E EN NOME DESTE SUFRIDO POBO". Querido Monseñor:
Con estas palabras, que todavía producen arrepíos, remataches a túa derradeira homilía en catedral para “pedir, rogar, ordenar: cese a represión”. As palabras fixeron historia e son tan actuais coma entón. Hoxe, ollando a 23 millóns de iraquís, que sufriron opresións internas, guerras e embargos, angustias e medos, dirías: “Cesen os bombardeos, cese a guerra, cese a hipocresía, cese a mentira”.
Non te fixeron caso onte nin te farían caso hoxe, pero as túas palabras non foron en van. Déixannos a herdanza de invocar, a Deus e ó pobo sufrinte, como algo derradeiro, o que non admite apelación. E iso é moi necesario porque no noso mundo non existe un referente último para apelar sen apelación. O que podería ser o último referente é egoísta. O sufrimento en Iraq, como en Afganistán, na martirizada e silenciada África, á que están expoliando ata da auga, volta ó seu lugar natural: un lonxano horizonte sen rostro. E algo semellante ocorre cando se apela á democracia, á libertad, á legalidade internacional. O que se ten realmente por último é a seguridade propia -non a do veciño-, o bo vivir dos países de abundancia, non o sufrimento das víctimas, o petróleo, a hexemonía e control policial, o reparto interesado do planeta, non a familia humana.
Ante todo iso é bo lembrar que o último só é Deus, e non calquera Deus, senón aquel de quen dicías: “a gloria de Deus é que o pobre viva”. E ante ese Deus non hai apelación, ante ese Deus, agora que tanto se discute quén está pola paz e quén non, bo será lembrar estas outras palabras túas : “os que pechan as vías pacíficas son os idólatras da riqueza”, os que teñen por deus ó diñeiro.
Monseñor, ti falabas de Deus con credibilidade e sen usar o seu nome en van. Pero para quen non baste a apelación “en nome de Deus”, lembremos cómo continuaches: “e en nome deste sufrido pobo e dos seus lamentos que suben ata o ceo cada día máis tumultuosos”. Hoxe segue a ser absolutamente necesario invocar e facer central o sufrimento de millóns de seres humanos, o que non adoita a ocorrer nin sequera en guerra. O xeito en que a CNN, por exemplo, cubriu os primeiros días de guerra era insultante para as víctimas. Mencionábanse números de soldados e armas, falábase da lista dos “aliados”, dos portentosos avances da tecnoloxía de guerra... Pero non se comunicaba o sufrimento de homes, mulleres e
nenos. Co mesmo profesionalismo poderían ter retransmitido un partido de futbol -e sen ocultar as preferencias. Non falaba así Xesús de Nazaret ó contar a parábola do rico Epulón e o pobre Lázaro, ou a do samaritano que atende á víctima. Teremos avanzado en libertade de expresión –aínda coas trampas de sempre- pero non en vontade de verdade e en compaixón.
Unha última cousa, Monseñor. Nunca te limitaches a condenar a inxusticia e a barbarie, senón que nos animaches a construir e traballar en defensa do pobre. Na túa derradeira homilía, pouco antes de caer asasinado, dixeches con gran sinxeleza: “todos podemos facer algo”.
Nestes días houbo moito traballo e moito amor. Non se lembran tales manifestacións masivas en todo o mundo en contra da guerra, estudios laboriosos sobre dereito internacional, análises económicas, militares, políticas, religiosas, sobre os antecedentes da crise... Non se lembra un ecumenismo maior entre igrexas cristiás e outras relixións. Por primeira vez na historia, practicamente tódalas igrexas de Estados Unidos e as súias xerarquías condenaron unanimemente a guerra. Por razóns éticas e para que se cumpra coa legalidade internacional Xoan Pablo II e o Consello Mundial de Igrexas condenaron unha guerra preventiva, pero sobre todo insistiron en que non se pode golpear todavía máis a un pobo tan sufrido nos últimos 20 anos. É o argumento máximo: o amor, a defensa e a misericordia ante o sufrimento das víctimas. Puxeron no centro da realidade o sufrimento e a compaixón. Algúns, dos que deciden a sorte das nacións, abandonaron Iraq, porque pode perigar a súa vida e fortuna. Outros foron a Bagdad para defender ós pobres, coas súas propias vidas, da barbarie da guerra. Son a xente de compaixón.
Ata o día de hoxe ninguén tivo unha compaixón maior que vostedes os mártires. É certo que aquí no noso país seguen a ser ignorados e soterrados por algúns impenitentes. Os que te mataron, Monseñor, e os seus achegados todavía non pediron perdón, nin sequera baixaron un pouco a cabeza con humildade para pedir disculpas ó pobo salvadoreño, senón que seguen falando e actuando, como se nada tivera acontecido. É o mysterium iniquitatis. Pero vostedes, os mártires, seguen vivos, compasivos ata o final. Son os que mellor poñen no centro da realidade e das nosas vidas a Xesús de Nazaret .
Nestes días estiven lendo escritos de Ernesto Sábato, patriarca latinoamericano de liberación e de dereitos humanos. Creo que te gustará oír o que di sobre nós, os seres humanos, nestos momentos da nosa historia. “Só os que sexan capaces de encarnar a utopía serán aptos para o combate decisivo, o de recuperar canto de humanidade perdimos”.
Isto é o que quería dicirte, Monseñor. Interpélennos vostedes os mártires -en nombre de Deus e en nome do sufrimento dos pobres- á misericordia, á xustiza, a recuperar a humanidade perdida. Entón si caminaremos cara a paz e florecerá un mundo humano. Oxalá o próximo ano podamos contarte cómo é ese mundo novo entre nós